Back to top
Publikacja: 28.06.2019
1956 – Budapeszt zaczął się 28 czerwca w Poznaniu
Historia


Rok 1956 był rokiem wielkich zmian i wstrząsów w krajach całego bloku wschodniego. Do gwałtownych wydarzeń doszło w Polsce, zapoczątkowały je wystąpienia robotników w czerwcu w Poznaniu.

Lata 1944 – 1953 to bez wątpienia okres najbardziej surowych rządów w krajach, które znalazły się w sowieckiej strefie wpływów. Zgodnie ze stalinowską zasadą „walka klasowa zaostrzała się wraz z budową socjalizmu” co oznaczało w praktyce stałą eskalację represji wobec podbitych narodów. Represje w tym okresie miały prawdziwie rewolucyjny charakter, były więc tysiące ofiar, były więzienia, obozy pracy, wszechobecna cenzura i inwigilacja. Ciężkie represje dotykały społeczeństwo polskie ale chyba najcięższy reżim panował na Węgrzech, pod rządami Mátyása Rákosiego.

Sytuacja w całym obozie komunistycznym zaczęła się zmieniać w roku 1953 po śmierci Stalina. Wewnętrzne walki o władzę w ramach partii komunistycznej dawały ludziom nadzieję na względną poprawę sytuacji.

28 czerwca 1956 roku poznańscy robotnicy ogłosili strajk w zakładach H. Cegielskiego (noszących wtedy imię Józefa Stalina). Do postulatów ekonomicznych szybko dołączone zostały postulaty społeczne i polityczne, w tym żądanie opuszczenia Polski przez wojska radzieckie. Strajkujący wyszli na ulice Poznania  formując pochód, do którego szybko dołączali mieszkańcy miasta. Władze komunistyczne zdecydowały o użyciu broni przeciwko demonstrantom co spowodowało eskalację konfliktu, który przerodził się w wielogodzinne starcie zbrojne. Demonstrantom udało się zdobyć sporo broni, między innymi dwa czołgi. Walki wygasły następnego dnia. Liczba ofiar po obu stronach nie jest dokładnie znana, szacuje się ją na kilkudziesięciu do kilkuset zabitych i wielokrotnie więcej rannych. Wieści o wydarzeniach w Poznaniu długo nie docierały do Polaków, gdyż miasto zostało odcięte komunikacyjnie od reszty kraju. Prawdy nie dało się jednak długo trzymać w ukryciu.

To, co stało się w Poznaniu okazało się wielkim szokiem dla całej Polski. Oto władza „ludowa” strzelała do robotników, którzy zgodnie z marksistowską ideologią mieli być tej władzy fundamentem. Słabość post – stalinowskich władz przyspieszyła przemiany, których efektem był warszawski Październik roku 1956  i stosunkowo łagodne przejęcie władzy przez frakcję Władysława Gomułki. Te wydarzenia z kolei zainicjowały wystąpienia węgierskich studentów w Budapeszcie, które były początkiem Węgierskiego Powstania 1956 roku.  

M.B