fot. Robert Piastowski
Prof. Csaba G. Kiss, węgierski historyk kultury i literatury, eseista, znawca problematyki środkowoeuropejskiej, otrzymał tegoroczną Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, przyznawaną promotorom kultury z Europy Środkowo-Wschodniej za wybitne osiągnięcia w popularyzacji kultury tego regionu. Uroczystość wręczenia odbyła się wieczorem 4 września podczas XXIX Forum Ekonomicznego w Krynicy.
– Cieszę się z tego wyróżnienia podwójnie – prof. Kiss to pierwszy Węgier w gronie wybitnych Lauretaów nagrody, a zarazem jeden z najwierniejszych przyjaciół MCK, towarzyszący nam niemal od początku istnienia naszej instytucji. Dziesięć lat temu jego wybór esejów i szkiców pt. »Lekcja Europy Środkowej« otwierał naszą serię Biblioteka Europy Środka, która przybliża polskiemu czytelnikowi skomplikowane dziedzictwo tego fragmentu Europy – podkreśla Agata Wąsowska-Pawlik, dyrektor MCK.
Prof. Csaba G. Kiss jest cenionym węgierskim eseistą, uczonym i polonofilem. Bada tożsamość Europy Środkowej wyrażoną w literaturze, mitach i symbolach współtworzących ją narodów. Działa na rzecz zbliżenia między Węgrami, Polakami, Słowakami i Chorwatami. Jako pierwszy – jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku – wystąpił z ideą wspólnego podręcznika kultury środkowoeuropejskiej.
Csaba G. Kiss jest profesorem Uniwersytetu im. Loránda Eötvösa w Budapeszcie; do 2010 roku był wykładowcą w Katedrze Kultury Polskiej na Wydziale Polonistyki oraz Katedrze Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego, profesorem wizytującym na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie, Uniwersytecie w Zagrzebiu, Uniwersytecie Konstantyna Filozofa w Nitrze oraz Uniwersytecie Karola w Pradze. Zasiada w Radzie Programowej Międzynarodowego Centrum Kultury oraz Radzie Naukowej Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. W latach 1987–1990 działał w węgierskiej opozycji, współtworzył Węgierskie Forum Demokratyczne.
Doświadczenie węgierskiego października 1956 – tak ważne dla całego jego pokolenia – i reakcja Polaków na te wydarzenia utwierdziły Csabę G. Kissa w przekonaniu, że dialog polsko-węgierski dostarcza klucza i kontekstu dla zrozumienia dziejów obu krajów, a także ich miejsca w kulturze i cywilizacji europejskiej.
– Trzeba pamiętać przez ile wieków nasze narody walczyły o swój byt i suwerenność. Z tego powodu nasze obiekty architektoniczne, dzieła literackie czy artystyczne mają bardzo ważną wymowę dla tożsamości i dla konkurencyjności w Europie – podkreśla tegoroczny Laureat Nagrody.
Przywołanym tematom poświęcił wiele książek, które składają się na fascynujący obraz literatury, kultury i zagadnień narodowościowych w Europie Środkowej, dbając o ukazanie ich z wielu perspektyw. Prace Csaby G. Kissa wydawane były m.in. we Francji, w Niemczech, Słowacji, Chorwacji i Polsce. W naszym kraju ukazał się Dziennik polski (1980-1982) (Instytut Lingwistyki. Filologia Węgierska UAM, Poznań 2000), Lekcja Europy Środkowej: eseje i szkice (Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2009), Powinowactwa wyszehradzkie. Wspomnienia, szkice, eseje (Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2016).
Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, wręczaną od 2005 roku, otrzymują osoby oraz instytucje, których działalność ma wpływ na życie publiczne i społeczne w Europie Środkowo-Wschodniej. W intencji pomysłodawców Nowa Kultura – Nowej Europy ma być wyróżnieniem, które dostrzeżone zostanie nie tylko przez osoby związane ze światem kultury, stąd właśnie wybór czasu i miejsca wręczenia nagrody. Na Forum Ekonomicznym obecne jest bowiem międzynarodowe grono ekspertów, a także liderów życia politycznego, społecznego i gospodarczego.
Nagrodę przyznaje Kapituła, którą tworzą: Przewodniczący Rady Miasta Krakowa, przedstawiciel Prezydenta Miasta Krakowa, Prezes Instytutu Studiów Wschodnich, laureaci poprzednich edycji Nagrody oraz przedstawiciele instytucji działających w obszarze kultury, nauki i edukacji, zaproszeni przez Przewodniczącego Rady Miasta Krakowa.
Dotychczasowymi jej laureatami są: Tomas Venclova, Jiří Gruša, Krzysztof Czyżewski, Emil Brix, Agnieszka Holland, Tatiana Tołstoj, Andrzej Stasiuk, Martin Pollack, Magdaléna Vášáryová, Serhij Żadan, Jacek Purchla, Jarosław Hrycak, Swietłana Aleksiejewicz, Krzysztof Penderecki.
Artykuł: Międzynarodowe Centrum Kultury