24 lipca 1939 roku premier Węgier Pál Teleki wysłał do Adolfa Hitlera depeszę, w której oficjalnie odmówił pomocy przy inwazji na Polskę. Decyzję motywował kwestią „moralną”. „Oznaczało to, że Węgry pragną ogłosić neutralność na wypadek konfliktu polsko-niemieckiego” – pisał prof. Wacław Felczak.
Pál Teleki był premierem Węgier dwukrotnie (w latach 1920–1921 oraz 1939–1941) i za każdym razem przyjmował postawę przyjazną Polsce. Fot. domena publiczna
Chociaż podczas drugiej wojny światowej Węgry stały po stronie państw Osi, nie zapomniały o liczącej kilkaset lat historii przyjaźni z Polską. Jeszcze przed 24 lipca szef węgierskiego rządu Pál Teleki oznajmił więc Niemcom, że prędzej wysadzi węgierskie linie kolejowe, niż umożliwi ich wykorzystanie do inwazji na Polskę. Konsekwentnie podkreślał także w rozmowach z Berlinem, że utrzymanie przyjacielskich stosunków z Warszawą jest dla Węgier „sprawą honoru”.
„W akcji zbrojnej przeciwko Polsce ani pośrednio, ani bezpośrednio nie jesteśmy skłonni uczestniczyć” – pisał w nocie do ambasadora Węgier w Rzymie szef węgierskiej dyplomacji István Csáky w kwietniu 1939 roku, wyjaśniając, że przez „pośrednio” rząd w Budapeszcie rozumie „każde żądanie przejścia oddziałów niemieckich pieszo czy na pojazdach mechanicznych przez nasz kraj w celu zaatakowania Polski. Żądania takie będą odrzucone. Jeżeli Niemcy odpowiedzą na to przemocą, kategorycznie odpowiadam, że na broń odpowiemy bronią. Jeśli ktoś bez pozwolenia wstąpi na terytorium Węgier, będzie traktowany jako wróg”.
We wrześniu 1939 roku węgierski rząd udowodnił zaś, że nie rzuca słów na wiatr i gdy dziewięć dni po ataku na Polskę szef niemieckiej dyplomacji Joachim von Ribbentrop zażądał od Węgrów przepuszczenia kolumny niemieckiego Wehrmachtu w celu przeprowadzenia ataku na południe Polski, premier Pál Teleki powtórzył, że bez względu na konsekwencje podtrzymuje swoją decyzję i nie wyraża na to zgody.
Szef węgierskiego rządu nie tylko nie ułatwił Niemcom ataku na Polskę, lecz także podjął decyzję o otwarciu obozu dla uchodźców z zaatakowanego przez Hitlera kraju. Węgrzy pomagali polskim uchodźcom aż do 1944 roku, gdy na teren kraju wkroczyła niemiecka armia.
(J)