"Żyjemy w kraju, w którym każdy szanujący się Polak prędzej czy później trafia do więzienia. Ja już raz siedziałem, teraz kolej na was, koledzy". Albo "Studiować historię w Polsce? W Polsce historię tworzymy, a nie się o niej uczymy". Takimi powiedzeniami lubił otwierać swoje wykłady legendarny krakowski profesor, w czasie wojny kurier Polskiego Państwa Podziemnego Wacław Felczak. Przed kilkoma miesiącami ukazała się biografia poświęcona temu wielkiemu Polakowi.
Opasłą książkę doktora Wojciecha Frazika, choć to klasyczne opracowanie naukowe, czyta się jak najlepszą literaturę faktu i scenariusz filmu sensacyjnego w jednym, bo też główny bohater tej opowieści nie był tuzinkową postacią. Założyciel w Budapeszcie placówki "W", przez lata głównego punktu łączności pomiędzy polskim rządem na uchodźstwie a Delegaturą Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj. Twórca tras szlaków kurierskich do okupowanej Polski, które wielokrotnie sam zresztą przemierzał, na przykład w 1948 r., kiedy został schwytany przez komunistów. Torturowany, skazany na dożywocie, więzienie opuścił w październiku 1956 r., aby w wieku 40 lat(!), dzięki pomocy profesora Henryka Wereszyckiego, rozpocząć pracę naukową na Uniwersytecie Jagiellońskim. Z doprawdy niezłym, jak widać, skutkiem, skoro najbardziej prestiżowe wyróżnienie przyznawane dzisiaj polskim, ale także zagranicznym historykom nosi nazwę Nagrody im. Felczaka-Wereszyckiego.
Legendarny kurier był jednak nie tylko wybitnym naukowcem, ale także świetnym wychowawcą młodzieży i bystrym obserwatorem rzeczywistości. Tak jak wtedy, kiedy pod koniec lat 80. radził młodziutkiemu jeszcze Viktorowi Orbánowi, dzisiejszemu premierowi Węgier, założenie własnej partii.
Okoliczności towarzyszące śmierci i pogrzebowi Wacława Felczaka okazały się równie dramatyczne i symboliczne co całej jego życie, w którym jak w soczewce skupił się tragizm, ale jednocześnie dowód wielkości Polaków XX wieku.
Maciej Szymanowski
Recenzja ukazała się w "DoRzeczy" nr 6/2014
Książka do nabycia na stronie wydawnictwa Attyka.