17 listopada 1989 roku zorganizowano uroczystość upamiętniającą 50. rocznicę zamknięcia czeskich szkół wyższych przez Niemców. Organizatorzy spodziewali się pięciu tysięcy uczestników manifestacji, jednak w obchodach wzięło udział ok. 50 tys. osób. Uroczystość przerodziła się w manifestację antykomunistyczną, która została brutalnie stłumiona przez milicję. To doprowadziło do dymisji kierownictwa Komunistycznej Partii Czechosłowacji, powołania rządu z udziałem przedstawicieli demokratycznej opozycji oraz przeprowadzenia wolnych wyborów.
W uroczystościach zorganizowanych przedwczoraj w Pradze w 30. rocznicę aksamitnej rewolucji w praskim Muzeum Narodowym uczestniczyli szefowie rządów państw Grupy Wyszehradzkiej: Andrej Babiš, Mateusz Morawiecki, Peter Pellegrini i Viktor Orbán oraz przewodniczący Bundestagu Wolfgang Schäuble. Zanim przed mikrofonami w praskim Muzeum Narodowym pojawili się politycy, wszyscy uczestnicy spotkania mogli obejrzeć kilkunastominutowe show multimedialne przedstawiające drogę regionu od II wojny światowej do obalenia komunizmu. Nie zabrakło w nim słynnych słów polskiego papieża podczas jego pierwszej pielgrzymki do ojczyzny, wygłoszonych na ówczesnym Placu Zwycięstwa w Warszawie: „Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”
Morawiecki: 30 lat temu spełniły się nasze marzenia o wolności i demokracji
W swoim wystąpieniu w praskim Muzeum Narodowym premier Mateusz Morawiecki zwrócił uwagę, że to w Polsce rozpoczął się proces zmian w Europie Środkowej. Przypomniał, że to właśnie w naszym kraju na początku lat 80. XX wieku, powstała Solidarność, a w 1989 r. przeprowadzone zostały częściowo wolne wybory. Dzięki temu – oświadczył szef polskiego rządu w Pradze – Polska stała się pierwszym wyłomem w murze, który przyniósł następne: na Węgrzech, w NRD i w Czechosłowacji. “W 1989 r. spełniły się nasze marzenia o wolności i demokracji” – podkreślił.
“Dziś wspólnie występujemy jako kluczowi partnerzy nie tylko w ramach grupy V4, ale też Inicjatywy Trójmorza i Bukaresztańskiej Dziewiątki” – zwrócił uwagę polski premier. Wyraził przy tym przekonanie, że “historia Czech, Polski oraz innych krajów naszego regionu jest historią sukcesu i inspiruje inne narody”. Zauważył przy tym, że w Europie są również kraje, które wciąż walczą o te same prawa i chcą się zintegrować z Unią Europejską. “Dlatego podkreślamy znaczenie rozszerzania Unii, jej politykę sąsiedztwa i misji międzynarodowej” – powiedział szef polskiego rządu podczas uroczystości upamiętniającej 30. rocznicę aksamitnej rewolucji.
Babiš: Nie zapominamy, że to Polacy byli pierwsi
“Nie zapominamy, że to właśnie Polacy jako pierwsi wywalczyli sobie wolne wybory. Nie zapominamy, że Węgrzy jako pierwsi wycięli dziurę w żelaznej kurtynie” – zapewnił gospodarz spotkania, premier Czech Andrej Babiš. Przypominając w swoim wystąpieniu przebieg wydarzeń sprzed 30 lat wiele uwagi poświęcił Václavowi Havlowi, czołowej postaci tamtych dni, późniejszemu prezydentowi Czechosłowacji, a potem Czech. Przyznał przy tym, że nie tylko był wtedy tak odważny i zaangażowany jak Havel, ale nawet nie było wtedy w Czechosłowacji. Przyznał także, że był członkiem partii komunistycznej. “Nie jestem z tego dumny” – oświadczył.
“Dziś, jako wybrany w wolnych i demokratycznych wyborach na premiera, chce wyrazić wdzięczność i pokorę” – powiedział szef czeskiego rządu dziękując protestującym 30 lat temu studentom i aktorom praskich teatrów, dysydentom i emigrantom, a przede wszystkim założycielom Forum Obywatelskiego. Jak tłumaczył, Forum było główną siłą ówczesnej opozycji w Czechach, odpowiednikiem polskiego Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”.
Pellegrini: Wspólna droga do zjednoczenia Europy
Premier Słowacji Peter Pellegrini zauważył, że obalenie reżimu w ówczesnej Czechosłowacji jest nierozerwalnie związana z inspiracjami z Polski i Węgier oraz z upadkiem muru berlińskiego, który symbolizował podział Europy. “I na odwrót: dynamika rewolucyjnych zmian w Czechosłowacji i sposób, w jaki przebiegały, inspirowały bieg wydarzeń i w byłej NRD, i w sąsiedniej Polsce, i na Węgrzech” – powiedział Pellegrini.
Pellegrini mówił o Havlu, ale przypomniał też Alexandra Dubčeka ( najpierw I sekretarz KC KP Słowacji i członek Prezydium KC KPCz, a w latach 1968-69 I sekretarz KC KPCz i główny realizator ówczesnych reform w partii i państwie), przywódcę praskiej wiosny ’68 r. Obu polityków uznał za symbole oporu przeciwko reżimowi, który rządził po inwazji wojsk Układu Warszawskiego i sowieckiej okupacji.
Orbán: Wzorem był Havel
Również premier Węgier Viktor Orbán powiedział, że dla młodych ludzi z Węgier, wzorem był Václav Havel. Podziękował przy tym Czechom za filmy z tamtych lat i za czeską literaturę. “Czytając ją, mieliśmy wrażenie, że to jest także o nas. Dziękuję za to” – podkreślił.
Orbán przywołał jednak również słowa Václava Klausa (premier w latach 1992–1998 i prezydent Czech w latach 2003–2013), drugiej postaci czechosłowackich i czeskich przemian, który miał powiedzieć, że bez państwa narodowego, nie ma demokracji. “My: Czesi, Węgrzy, Słowacy, Polacy – czuliśmy to przez skórę 30 lat temu i czujemy to dziś. Dlatego musimy chronić narodowy charakter naszych państw, bo jeśli z tego zrezygnujemy, skończy się też demokracja” – stwierdził wczoraj w Pradze szef węgierskiego rządu.
Schäuble: przezwyciężanie granic
Przewodniczący Bundestagu Wolfgang Schäuble, który w tamtych latach kierował resortem spraw wewnętrznych odwołał się do osobistego przeżycia związanego ze swoim ówczesnym czechosłowackim odpowiednikiem, nieżyjącym już Jánem Langošem. Niemiecki minister poznał go 1 lipca 1990 r., czyli w dniu, w którym zlikwidowane zostały kontrole paszportowe na wciąż jeszcze istniejącej granicy niemiecko-niemieckiej. “Chcieliśmy w ten sposób pokazać, że przezwyciężenie granicy niemiecko-niemieckiej było równoznaczne z przezwyciężeniem żelaznej kurtyny” – tłumaczył szef Bundestagu.
Więcej o historii 30 lat temu na portalu: