Walka o wolność i niepodległość 65 lat temu kolejny raz połączyła Polaków i Węgrów. W poniedziałek 13 grudnia, w 40. rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, w Poznaniu przy ulicy Głównej 37 uroczyście odsłonięto mural upamiętniający rocznicę Powstania Węgierskiego oraz Poznańskiego Czerwca. „Wspólnie po wolność” – przypomina hasło górujące nad tłumem Węgrów i Polaków po obu stronach słynnych poznańskich Krzyży.
Mural przy ulicy Głównej 37 w Poznaniu. Fot. Agnieszka Barátka
Wydarzenia Poznańskiego Czerwca w 1956 roku rozpaliły nadzieję na wolność i godziwe warunki życia również wśród mieszkańców Budapesztu, którzy swoją rewolucję przeciw sowieckiemu okupantowi rozpoczęli kilka miesięcy później, dokładnie 23 października. Na odsłoniętym w Poznaniu muralu widać dwie flagi – polską i węgierską z dziurą w środku. 65 lat temu tysiące Węgrów wycinało taką dziurę, aby pozbyć się z ukochanego narodowego symbolu komunistycznego herbu. Mieszkańców Budapesztu i Poznania zjednoczyła wspólna walka przeciw sowieckiemu okupantowi.
– W obydwu tych miastach oddano krew. To zjednoczyło nas jeszcze bardziej. Okazało się, że to nie jest tylko przyjaźń, ale również gotowość do ponoszenia ofiary wtedy, kiedy trzeba ją ponieść – mówił podczas uroczystości w Poznaniu wiceszef polskiej dyplomacji Szymon Szynkowski vel Sęk. Wiceminister spraw zagranicznych Polski nawiązał tymi słowami do niezwykłej solidarności Polaków wobec walczących z sowiecką armią Węgrów – w wyniku brutalnej zbrojnej interwencji z rąk radzieckich żołnierzy zginęło wówczas około trzech tysięcy osób, a kilkanaście tysięcy zostało rannych. Historycy szacują, że podczas trwania węgierskiej rewolucji 1956 roku, z różnych miast Polski do Budapesztu wysłano prawie 800 litrów krwi. W sumie na rzecz bratanków oddało ją w Polsce w 1956 roku ponad jedenaście tysięcy osób. Łączna wartość przekazanej pomocy – żywności, lekarstw, pieniędzy, ubrań i zabawek – wyniosła zaś około dwóch milionów dolarów.
Najwięcej krwiodawców-ochotników chcących pomóc bratankom zgłosiło się do szpitali w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, Łodzi czy właśnie w Poznaniu. – Poznaniacy wykazali się tą wielką solidarnością z Węgrami, z rannymi, z tymi, którzy tam stracili zdrowie i życie. Gdy odbywały zbiórki krwi, poznaniacy tłumnie ją oddawali – zauważył przemawiając przy okazji oficjalnego odsłonięcia muralu wiceprezydent Poznania Jędrzej Solarski. Agnieszka Barátka, reprezentująca Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, podkreślała zaś, że projekt „przyczyni się do pogłębiania tożsamości historycznej” wśród Węgrów oraz Polaków, będzie przypominał o wspólnych kartach historii, a także o łączącej Polaków i Węgrów przyjaźni i solidarności.
– W ramach swej działalności Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej Im. Wacława Felczaka corocznie wspiera liczne projekty mające na celu pogłębianie współpracy i przyjaźni polsko-węgierskiej. W tegorocznej edycji naszego programu dofinansowań przedsięwzięć podejmowanych na rzecz współpracy polsko-węgierskiej jednym z tematów priorytetowych było upamiętnienie powstania węgierskiego 1956 roku oraz polsko-węgierskiej solidarności obywatelskiej i społecznej tamtego okresu.
W 1956 roku losy Polski i Węgier po raz kolejny w dziejach ściśle splotły się ze sobą. Na wieść o wydarzeniach w Polsce budapesztańscy studenci rozpoczęli demonstrację pod hasłem solidarności z Polską. Później na wieść o tym, co wydarzyło się na Węgrzech, to Polacy zdali egzamin z solidarności, udzielając pomocy potrzebującym jej Węgrom – podkreśliła Agnieszka Barátka.
Z inicjatywą stworzenia muralu upamiętniającego tamte wydarzenia wyszło Stowarzyszenia Projekt Poznań w ramach projektu „Łączy nas przyjaźń i solidarność: Czerwiec & Październik 1956”. Projekt został dofinansowany przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka. Autorem dzieła była zaś firma Ideamo Murals, która wykonała mural we współpracy z Zarządem Komunalnych Zasobów Lokalowych oraz z Zarządem Dróg Miejskich w Poznaniu.
(JAP)