– Grupa Wyszehradzka miała w swojej trzydziestoletniej historii wiele momentów, ale cieszę się, że wraz z każdym rokiem jesteśmy silniejsi, że skutecznie wpływamy na politykę europejską, jesteśmy bliżej siebie, rozumiemy siebie coraz lepiej i mogę powiedzieć, że w Europie, w Unii Europejskiej, Grupa Wyszehradzka to jest waga ciężka – mówił dziś w Katowicach premier Mateusz Morawiecki. Podczas szczytu premierów Polski, Węgier, Czech i Słowacji szef rządu w Warszawie symbolicznie przekazał węgierskiemu premierowi Viktorowi Orbánowi przewodnictwo w V4.

Mural w Warszawie wykonany z okazji 30. rocznicy Grupy Wyszehradzkiej. Fot. Rafał Guz / PAP

Szósta w historii polska prezydencja w Grupie Wyszehradzkiej rozpoczęła się 1 lipca 2020 roku. Jej hasło przewodnie brzmiało „Back on track”. I chociaż pierwsza prezydencja, podczas której większość spotkań odbywała się zdalnie w formie wideokonferencji lub rozmów telefonicznych, przebiegała w dużej mierze pod znakiem walki z COVID-19, to Polska podjęła wiele ważnych inicjatyw dotyczących gospodarki, cyfryzacji czy polityki zagranicznej. Ułatwią one grupie V4 szybki powrót na właściwe, postpandemiczne tory. 

W dobie pandemii format wyszehradzki okazał się bardzo skuteczny między innymi w koordynowaniu wzajemnej pomocy. We wrześniu 2020 roku podczas spotkania V4 w Lublinie powołano wirtualne Centrum V4 ds. COVID-19, które umożliwiło sprawną wymianę informacji dotyczących zachorowań, obostrzeń i procesu szczepień. „Tworzenie centrów koordynacyjnych oraz wymiana informacji i sprzętu medycznego pomiędzy naszymi krajami przyczyniły się do zahamowania liczby infekcji i zachorowań” – podkreśliła Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu RP. 

V4 jako lokomotywa gospodarcza 

Polska podjęła też ważne inicjatywy dotyczące rozwoju gospodarczego, infrastruktury, współpracy w sferze bezpieczeństwa energetycznego i militarnego, cyfryzacji, polityki zagranicznej, kultury oraz zwiększenia wzajemnej wymiany turystycznej. W lutym 2021 roku Polska, Węgry, Czechy i Słowacja pierwszy raz w historii ogłosiły plany wspólnego zakupu amunicji w ramach Grupy Wyszehradzkiej. 

Przywódcy państw V4 wiele czasu poświęcili również dyskusjom o wsparciu gospodarek po pandemii. Kraje regionu znów są lokomotywą rozwoju gospodarczego w Unii Europejskiej. 65-milionowy rynek rozwija się szybciej niż większość krajów tzw. starej Unii, a wzrost gospodarczy w takich krajach jak Polska czy Węgry wyniesie w tym roku od ponad pięciu do ponad sześciu procent. Polska, Czechy czy Węgry mogą też pochwalić się wyjątkowo niskim bezrobociem. 

W ramach dyskusji o rozwoju infrastruktury przywódcy państw V4 przywoływali konieczność szybkiego zakończenia budowy międzynarodowej trasy Via Carpatia, a także szybkiej kolei, która umożliwiłaby znaczące skrócenie czasu przejazdu między czterema stolicami krajów Grupy Wyszehradzkiej. Podczas polskiego przewodnictwa w V4 dużą wagę przywiązywano również do współpracy parlamentarzystów, samorządowców, a także naukowców, przedsiębiorców czy dziennikarzy z krajów regionu. 

Fot. Andrzej Grygiel / PAP

– Grupa Wyszehradzka miała w swojej trzydziestoletniej historii wiele momentów, ale cieszę się, że wraz z każdym rokiem jesteśmy silniejsi, że skutecznie wpływamy na politykę europejską, jesteśmy bliżej siebie, rozumiemy siebie coraz lepiej i mogę powiedzieć, że w Europie, w Unii Europejskiej, Grupa Wyszehradzka to jest waga ciężka – mówił dziś w Katowicach premier Mateusz Morawiecki na konferencji prasowej. Szef polskiego rządu symboliczne przekazał prezydencję w Grupie Wyszehradzkiej węgierskiemu premierowi – znanemu z umiłowania dla piłki nożnej –  poprzez wręczenie mu opaski kapitańskiej. Wieczorem Viktor Orbán spotkał się również z liderem PiS Jarosławem Kaczyńskim.

– Dla pełnego sukcesu niezbędne jest, by przedstawiciele wybierani w demokratycznych wyborach do Parlamentu czy władz lokalnych również byli zaangażowani w konkretne projekty. Ponadto współpraca i spotkania parlamentów Europy Środkowej i Wschodniej są uzupełnieniem, czy też nadążaniem za tym, co dzieje się w „starej” Unii czy w Europie basenu Morza Śródziemnego już od wielu lat. Współpraca parlamentarna wspiera politykę rządów i prezydentów tych państw, szukając recepty na ważne wyzwania: problemy migracji i problemy bezpieczeństwa – zauważył szef Komisji Spraw Zagranicznych Marek Kuchciński, poseł i marszałek Sejmu VIII kadencji (2015–2019). – Aktywność dyplomacji rozwija się poza sferą czystej współpracy parlamentarnej. Wyraża się również we współpracy różnych instytucji i środowisk państw karpackich. Jej elementem rozwojowym jest cyklicznie odbywająca się w różnych miejscach w Polsce i za granicą Konferencja Europa Karpat – podkreślił marszałek Kuchciński, który w ciągu ostatniego roku wziął udział w wielu wideokonferencjach przewodniczących Komisji Spraw Zagranicznych parlamentów państw Grupy Wyszehradzkiej oraz w konferencjach z cyklu Europa Karpat. 

W ramach inicjatywy Europa Karpat odbyły się w ostatnich miesiącach dwie konferencje: w lutym oraz w czerwcu 2021 roku.

Marszałek Marek Kuchciński podczas Konferencji Europa Karpat. Fot. zrzut ekranowy / Sejm.gov.pl

Spotkania na szczycie

Mimo pandemii Polsce udało się zorganizować kilka ważnych międzynarodowych spotkań, podczas których prezydenci, premierzy, przewodniczący parlamentów, ministrowie spraw zagranicznych czy ministrowie obrony mieli okazję bezpośrednio dyskutować o najważniejszych sprawach regionu. Na początku lutego 2021 roku na Mierzei Helskiej odbył się dwudniowy szczyt prezydentów, poświęcony między innymi współpracy w dziedzinie energetyki, a także planom odbudowy gospodarek po pandemii COVID-19. 

17 lutego 2021 roku z okazji 30-lecia Grupy Wyszehradzkiej odbył się w Krakowie szczyt szefów rządów z udziałem szefa Rady Europejskiej Charles’a Michela. Premierzy krajów V4 podpisali wówczas deklarację rocznicową oraz deklarację o współpracy w projektach cyfrowych. Podczas polskiej prezydencji zwiększono też wysokość składek na Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, którego zadaniem jest wspieranie inicjatyw kulturalnych, naukowych, edukacyjnych i turystycznych w krajach Grupy V4 oraz sąsiednich, głównie postsowieckich i byłej Jugosławii. Budżet Funduszu to 8 mln euro pochodzących ze składek państw V4 oraz dodatkowe kwoty od innych państw. Podczas obecnej prezydencji Polski kwota ta została zwiększona do 10 mln euro. 

Przywódcy krajów Grupy Wyszehradzkiej dyskutowali również nad wyzwaniami w takich dziedzinach jak migracja, reforma Schengen, unijna polityka klimatyczna, wieloletni budżet UE na lata 2021–2027 oraz konferencja w sprawie przyszłości Europy. Zajmowali też wspólne stanowisko w wielu kwestiach dotyczących polityki zagranicznej. Wystosowali wspólne oświadczenie potępiające otrucie rosyjskiego opozycjonisty Aleksieja Nawalnego, a także ramię w ramię stanęli za Czechami, gdy na jaw wyszła informacja o śmiertelnym ataku rosyjskich służb specjalnych na skład amunicji w czeskich Vrbeticach. Kraje grupy V4 stworzyły też wspólny plan gospodarczy dla Białorusi, mający wspierać prodemokratyczne dążenia mieszkańców tego kraju. 

Grupa Wyszehradzka została utworzona w 1991 roku przez Polskę, Węgry i ówczesną Czechosłowację. Przewodnictwo w niej co roku obejmuje inny kraj V4. Po Węgrach od 1 lipca 2022 roku przewodnictwo w Grupie Wyszehradzkiej obejmą Słowacy, a rok później Czesi. 

(JAP)