20 sierpnia: Dzień św. Stefana, Święto Założenia Państwa – to najbardziej uroczyste święto narodowe Węgrów. W tym dniu, upamiętniającym datę kanonizacji pierwszego węgierskiego króla, założyciela węgierskiej państwowości, św. Stefana, świętuje się powstanie państwa węgierskiego.
Lud Madziarów, który zajął Basen Karpacki w VIII-X w., za panowania księcia Gejzy po raz pierwszy miał okazję przyjęcia światła Ewangelii. Władca ten w roku 974 wraz z rodziną przyjął chrzest. Chciał wytępić pogaństwo, lecz na razie przynosiło to skromne skutki. Wedle podania otrzymał on pociechę w postaci widzenia, w którym Pan Bóg zapowiedział mu, iż jego syn nawróci cały kraj i zostanie świętym. Wypełnienie tych słów nastąpiło wtedy, kiedy przyszedł na świat Vajk, który na chrzcie otrzymał imię Stefan – z greckiego Stefanos, co oznacza wieniec, a więc znak zwycięstwa. W wychowaniu Stefana brali udział misjonarze sprowadzeni dla chrystianizacji kraju, a wśród nich święty Wojciech. Młody książę otrzymał wszystko, czego potrzebował do pełnienia prawdziwie chrześcijańskich rządów.
Po śmierci ojca, w roku 997 rozpoczęły się samodzielne rządy Stefana. Książe organizował państwo tworząc jego mocne struktury administracyjne i polityczne. Skutecznie i bardzo silną ręką wzmacniał władzę odbierając zamki i ziemię możnym rodom i obsadzał je swoimi ludźmi. Tak zyskiwał lojalność urzędników i rycerzy. W początkach swojego panowania musiał uporać się ze swoim wujem Koppányem, który był potężnym pogańskim władcą i przedstawicielem dawnych przywiezionych ze wschodu tradycji. Dusił w zalążku wszelkie próby decentralizacji państwa, podejmowane przez książęta czy przywódców plemiennych. Mniej więcej w tym samym czasie węgierski władca założył klasztor benedyktynów w miejscowości Pannonhalma. Tak więc Stefan rozszerzył swoje panowanie na terenie Transdanubii, ale nadal nie we wszystkich częściach Węgier uznawano jego władztwo.
1 stycznia 1001 roku Kościół Katolicki w osobie papieża Sylwestra II udzielił sakry królewskiej Stefanowi, sprawił, iż Węgry weszły do chrześcijańskiej rodziny narodów. W swoich rządach Stefan zabiegał o zachowanie pokoju wewnętrznego dla skuteczniejszej pracy ewangelizacyjnej: utworzył cztery biskupstwa: w Veszprém, Győr, Vác, i w Bihar oraz arcybiskupstwo w Ostrzyhomiu (węg. Esztergom) i w Kalocsy. W ten sposób węgierski monarcha chciał powołać do życia węgierską organizację kościelną, która byłaby niezależna od biskupstw niemieckich. Ponadto Stefan I dokonał podziału administracyjnego terytorium swojego królestwa dzieląc je na komitaty (łac. comitatus, węg. megye).
Stefan prowadził także aktywną politykę zagraniczną. W czasie wojny cesarza Henryka II z polskim księciem Bolesławem Chrobrym wspierał swojego szwagra posyłając mu posiłki wojskowe. Wkrótce potem węgierski król wsparł militarnie Bolesława Chrobrego podczas jego wyprawy przeciwko Rusi Kijowskiej. W 1018 r. Stefan w sojuszu z cesarzem bizantyjskim Bazylim II zaatakował Bułgarię. Podczas tej kampanii zdobył trochę cennych relikwii.
Po śmierci Henryka II (3 VII 1024 r.) Stefan wycofał się z sojuszu z Niemcami. Ten krok króla spowodowany był zatargiem z nowym cesarzem, Konradem II. Oto bowiem ten ostatni chciał aby Węgry znajdowały się pod jego supremacją. Z kolei węgierski władca żądał Bawarii dla swojego syna Emeryka. Wkrótce między obu zwaśnionymi stronami doszło do wojny. Dla Konrada casus belli stało się uwięzienie przez Stefana biskupa Strasburga Wernera, posła niemieckiego do cesarza Bizancjum. W 1030 r. wojska Konrada II zaatakowały Węgry, ale siły węgierskie rychło zmusiły je do odwrotu.
Pierwszy król Węgier ożenił się z Gizelą, księżniczką bawarską i siostrą przyszłego cesarza Henryka II, z którą udało mu się stworzyć zgodne i wspólnie pracujące na chwałę Bożą małżeństwo, o czym świadczy choćby fakt, iż zarówno sama małżonka jak i syn Emeryk dostąpili chwały ołtarzy.
Dla Emeryka został napisany tzw. "Admonitiones" (Napomnienia), swoisty testament polityczno-moralny, który najlepiej charakteryzuje duchowość św. Stefana: "Nade wszystko, mój drogi synu, nakazuję, radzę, zachęcam: jeśli chcesz przynieść zaszczyt koronie królewskiej, strzeż wiary katolickiej i apostolskiej z taką gorliwością i staraniem, abyś dla wszystkich poddanych sobie w Bogu stanowił przykład, i aby wszyscy ludzie Kościoła słusznie dostrzegali w tobie prawdziwego wyznawcę Chrystusa /.../ proszę cię i nakazuję, byś we wszystkich sprawach i okolicznościach kierował się wielkodusznością nie tylko wobec krewnych, wobec książąt, wodzów, możnych, bliskich i współziomków, ale także wobec obcych i wszystkich, którzy przychodzą do ciebie.”
Zjednoczyciel państwa węgierskiego przed śmiercią miał widzenie, w którym ofiarował swą koronę Najświętszej Panience (Magna Domina Hungarorum). Był to nie tylko sakralny gest, ale też ważny czyn geopolityczny – oznaczało to jednocześnie zdystansowanie i od Rzymu i od cesarza niemieckiego. Od tego czasu, przez kolejne wieki w węgierskiej myśli politycznej rozwijała się Szentkorona-tan (doktryna Świętej Korony). Według niej, Korona jest samodzielną osobowością prawną źródłem wszystkich praw i wszelkiej władzy w państwie. Ma również mistycznie łączyć szlachtę wyższą i niższą w jeden naród – poddanych Korony. Wg doktryny, Święta Korona jest również symbolem państwa, terenu narodu węgierskiego. Królestwo było nierozerwalne i zawsze miało stanowić jedną całość. Władca nie miał prawa oddać jakiejś jego części innemu państwu. Korona i tylko ona miała największą władzę w kraju, a król był wyłącznie sługą i wykonawcą jej woli.
Po 41 lat panowania, Stefan I odszedł do Pana w dzień Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny. Jego kanonizację ogłosił papież święty Grzegorz VII, zaś relikwie świętego Patrona Węgier rozeszły się po różnych kościołach Europy. Prawa ręka króla zwana Świętą Prawicą (Szent Jobb) uważana jest za relikwię. Kanonizowany w 1083 roku święty Stefan jest uznawany za patrona Węgier. Kościół wspomina świętego Stefana Węgierskiego 16 sierpnia.
Święto obchodzone jest w całym kraju, przy czym najbardziej widowiskowe uroczystości mają miejsce w stołecznym Budapeszcie. W godzinach rannych na maszt na placu Kossutha wciągana jest flaga Węgier, a wkrótce potem ma miejsce defilada wojskowa i ślubowanie służb mundurowych. W ramach obchodu Dnia św. Stefana odbywa się także procesja wokół poświęconej mu budapeszteńskiej bazyliki, podczas której obnoszona wokół budynku jest Święta Prawica, na co dzień przechowywana w bazylice prawica św. Stefana.
Z kolei na placu Kossutha i na innych placach stolicy i całych Węgier odbywają się jarmarki, festyny, koncerty i zawody sportowe. W Debreczynie tradycyjnie w tym dniu organizowany jest karnawał kwiatów a 20 sierpnia w konkursie wybierany jest również tort urodzinowy kraju. Obchody zamykają wieczorne pokazy ogni sztucznych w Budapeszcie na brzegu Dunaju i w innych miastach. W tym dniu prezydent przekazuje najwyższe odznaczenia państwowe.
Źródła: pch24.pl, wikipedia