Ákos Engelmayer, mieszkający w Polsce węgierski dziennikarz, historyk, wykładowca, dyplomata oraz laureat ustanowionej przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka nagrody Strażnik Wartości został dziś w Krasiczynie wyróżniony prestiżową odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. – Ákos Engelmayer jest legendarną postacią w historii relacji polsko-węgierskich – podkreślała podczas uroczystości ambasador Węgier w Polsce Orsolya Zsuzsanna Kovács.
Odznaczony odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” Ákos Engelmayer (z lewej) oraz wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków Jarosław Sellin. Fot. Darek Delmanowicz / PAP
– Z wielką satysfakcją przyjąłem informację, że wśród osób dzisiaj obecnych mamy postać szczególną, która z Polską związana jest od lat 60. Uczestnik powstania węgierskiego w 1956 roku w Budapeszcie, kurier i pośrednik w kontaktach polskiej i węgierskiej opozycji, w pierwszej połowie lat 90. ambasador Węgier w Polsce, został nagrodzony przez ministra kultury prestiżową odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” – mówił wiceminister kultury Jarosław Sellin, który w Krasiczynie w imieniu wicepremiera oraz ministra kultury i dziedzictwa narodowego Piotra Glińskiego wręczył tę odznakę o szczególnym znaczeniu ambasadorowi Engelmayerowi.
Urodzony w 1938 roku w Segedynie Ákos Engelmayer był uczestnikiem powstania węgierskiego przeciw sowieckiej okupacji w 1956 roku w Budapeszcie, aktywnie walczył na barykadach na placu Széna. Po zwycięstwie sowietów nie mógł więc kontynuować studiów na Węgrzech. W Polsce studiował etnografię na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował również jako dziennikarz, przewodnik wycieczek oraz tłumacz. Pośredniczył także w kontaktach polskiej i węgierskiej opozycji, został też aktywnym członkiem ruchu NSZZ „Solidarność”.
Nagrodzony przez ministra Jarosława Sellina Ákos Engelmayer (w środku) w towarzystwie ambasador Węgier w Polsce Orsolyi Zsuzsanny Kovács. Fot. zrzut ekranowy / YouTube / Sejm RP
– Pan Ákos Engelmayer jest rzeczywiście legendarną postacią w historii relacji polsko-węgierskich. Nie tylko dlatego, że walczył w rewolucji 1956 roku, która jest naszą wspólną, polsko-węgierską rewolucją. Ale także dlatego, że w latach 80. założył polsko-węgierską Solidarność – mówiła podczas ceremonii w Krasiczynie ambasador Węgier w Polsce Orsolya Zsuzsanna Kovács. – Ákos Engelmayer w latach 60. przybył do Polski, gdzie poznał panią Krystynę. I to dzięki niej drugą ojczyzną Ákosa stała się Polska, a Ákos Engelmayer w latach 90. został pierwszym ambasadorem Węgier w wolnej Polsce i jest dla nas młodych dyplomatów najwspanialszym przykładem. Dzięki niemu wiemy, czym jest etos służby państwu i co znaczy budowanie relacji polsko-węgierskich – dodała ambasador Orsolya Zsuzsanna Kovács.
Ákos Engelmayer był ambasadorem Węgier w Polsce w latach 1990–1995. Od 2002 roku jest zaś prezesem Wspólnoty Węgierskiej w Polsce. Aktywny współorganizator – po ładnych kilku stuleciach przerwy – zjazdu przywódców Polski, Czechosłowacji i Węgier w 1991 roku na zamku w Wyszehradzie, podczas którego powołano do życia Grupę Wyszehradzką. Nagrodzony odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” przez kilkadziesiąt lat był jednak zaangażowany nie tylko w kwestie polityczne, lecz także kulturalne i historyczne. To z jego inicjatywy w 1986 roku w podwarszawskiej Podkowie Leśnej odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą 30. rocznicy powstania na Węgrzech. Jak zauważyło w komunikacie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego: „W latach 90. XX wieku i na początku wieku obecnego nie było w Polsce znaczącego projektu z dziedziny polsko-węgierskich relacji i związków kulturowych, w którym by nie uczestniczył. Był inicjatorem lub współautorem wielu publikacji, wystaw, debat, które bardzo przyczyniły się do wzmocnienia polsko-węgierskiej wymiany kulturalnej”.
Ambasador Orsolya Zsuzsanna Kovács zwróciła również uwagę na posiadaną przez nagrodzonego niesamowitą kolekcję wspaniałych hungarików, która też jest częścią kultury Polski i Węgier, a którą wkrótce będzie można oglądać w Przemyślu. Chodzi o kolekcjonowane od lat 60. XX wieku przez Ákosa Engelmayera archiwalne mapy, starodruki, unikalne książki, ulotki oraz militaria dotyczące Węgier oraz przyjaźni polsko-węgierskiej. Ákos Engelmayer zadeklarował, że jest gotów przekazać swoje zbiory państwu polskiemu, przemawiając w listopadzie ubiegłego roku jako laureat nagrody Strażnik Wartości ustanowionej przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka wraz z konserwatywno-liberalnym tygodnikiem „Do Rzeczy”.
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalny konserwator zabytków Jarosław Sellin (pierwszy z lewej), odznaczony odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” dziennikarz, historyk i wykładowca, były ambasador Węgier w Polsce Akos Engelmayer (drugi z lewej) oraz odznaczeni srebrnymi medalami „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”: ks. Marek Wojnarowski, Marek Zazula oraz Jan Musiał. Fot. Darek Delmanowicz / PAP
– Kindersztuba nakazywałaby mi powiedzieć, że nie zasłużyłem. Nie jestem zarozumiały, ale coś nie coś jednak robiłem. Jestem niezmiernie szczęśliwy, że strona polska – i niestety strona polska częściej niż moja strona – doceniała to, co robiłem – powiedział nagrodzony Ákos Engelmayer. – Pani ambasador wspominała o Krystynie, z którą jesteśmy już razem 60 lat. Gdyby nie ona, to mnie by dziś tutaj nie było. Kiedy bowiem powstała Solidarność, ja potwornie się bałem. Ona jednak już na drugi dzień działała, a ja nie mogłem być gorszy. I dlatego zostałem bohaterem i zostałem nagrodzony. Chciałbym więc ten order przyjąć w imieniu wszystkich żon, babć, ciotek i córek, które były niemymi bohaterkami tego cudownego ruchu, jakim była Solidarność – podkreślił Ákos Engelmayer. – Druga sprawa: pani ambasador wspominała, że mam bardzo wartościowe zbiory. Dzięki panu Kuchcińskiemu i panu ministrowi prawdopodobnie te zbiory znajdą się w Przemyślu, który ma silne związki z Węgrami – dodał nagrodzony, podkreślając, że budynek, w którym wystawiane będą jego zbiory, powinien stać się jednocześnie miejscem prezentowania idei Europy Karpat. – Jeżeli to się uda, to będzie to dla mnie największym zaszczytem – stwierdził ambasador Ákos Engelmayer, zauważając, że nie wywiózł zgromadzonych przez siebie cennych eksponatów na Węgry, bo uważa, że są one częścią polskiej kultury materialnej i dlatego muszą zostać w Polsce, by mogły służyć jako „most między naszymi narodami”.
Odznaka „Zasłużony dla Kultury Polskiej” nadawana jest przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego osobom wyróżniającym się w tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury.
(JAP)