Patricia Lee „Patti” Smith, amerykańska wokalistka, autorka piosenek i poetka, podczas środowego koncertu w Budapeszcie wyrecytowała trzy węgierskie wiersze. Endre Ady czy János Pilinszky to nie jedyni twórcy węgierskiej literatury, których uwielbia gwiazda nowojorskiej estrady.
Patricia Lee „Patti” Smith podczas październikowego koncertu w Rzymie. Fot. Domenico Cippitelli / IPA / IPA Milestone / PAP/PA
Endre Ady de Diósad oraz János Pilinszky to poeci powszechnie znani na Węgrzech, a ich utwory wpisane są do programu obowiązkowego nauczania w szkołach. Dzięki twórczości pierwszego z nich na przełomie XIX i XX wieku rozpoczęło się odrodzenie poezji w węgierskiej literaturze. Pochodzący z dość ubogiej szlacheckiej rodziny Endre Ady – dziennikarz i poeta – był pod ogromnym wrażeniem paryskiej literatury, a zwłaszcza francuskiego symbolizmu.
Właśnie pod wpływem francuskich prądów w literaturze europejskiej Endre Ady stworzył nowy styl literacki, zwany krytycznym patriotyzmem. W swojej poezji młody twórca odnosił się bowiem do problemów węgierskiego społeczeństwa, apelując o przeprowadzenie koniecznych reform. Uważany za jednego z najznakomitszych węgierskich poetów XX wieku pisał o tym, co było wówczas najważniejsze dla europejskich poetów: patriotyzmie, miłości, przemijaniu oraz Bogu.
Amerykańska wokalistka Patti Smith na środowym koncercie w Budapeszcie recytowała jego wiersz „Czarny fortepian” („A fekete zongora”).
A fekete zongora
Bolond hangszer: sír, nyerít és búg.
Fusson, akinek nincs bora,
Ez a fekete zongora.
Vak mestere tépi, cibálja,
Ez az Élet melódiája.
Ez a fekete zongora.
Fejem zúgása, szemem könnye,
Tornázó vágyaim tora,
Ez mind, mind: ez a zongora.
Boros, bolond szívemnek vére
Kiömlik az ő ütemére.
Ez a fekete zongora.
Endre Ady. Fot. Aladár Székely / domena publiczna
Jak zauważył portal Hungary Today, Patricia Lee „Patti” Smith podczas ostatniego koncertu w Budapeszcie popisała się również znajomością dwóch wierszy Jánosa Pilinszkyego, a więc narodowego pisarza i poety Węgier, który żyjąc w latach 1921–1981, zyskał miano jednego z najwybitniejszych twórców literatury XX wieku. Jego styl to połączenie twórczości bardzo silnie osadzonej w katolicyzmie z intelektualnym rozczarowaniem. Jego poezja często skupia się na życiu i śmierci oraz najważniejszych osobistych przeżyciach, których doświadczył jako żołnierz i jeniec wojenny w czasie drugiej wojny światowej, a następnie żyjąc w reżimie komunistów, co tylko pogłębiło jego uczucie wyobcowania.
„W świecie wypranym z metafizyki podziwiałem utwory Pilinszkyego właśnie za ich metafizyczną atmosferę, za tajemnicę, za niemodną wiarę w wysokie posłannictwo poezji. Nie drażniło mnie jej swoiste ubóstwo, jej ograniczony repertuar motywów i słów, którymi wszelako twórca ten posługiwał się z niezrównaną maestrią. Nie irytował mnie patos, gdyż nie dosłuchałem się w nim nut fałszywych” – pisał wybitny tłumacz i znawca węgierskiej kultury Jerzy Snopek we wstępie do wydanego przez wydawnictwo Biały Kruk zbioru „János Pilinszky. Kamień i chleb. Wybór poezji i prozy”. I rzeczywiście żaden z węgierskich poetów drugiej połowy ubiegłego wieku nie wzbudził na Zachodzie takiego zainteresowania, jak János Pilinszky. A przekłady jego twórczości ukazywały się nie tylko w językach Europy Środkowej, lecz także były tłumaczone na włoski, szwedzki, francuski i na angielski. Amerykańska piosenkarka podczas swojego ostatniego koncertu w Budapeszcie recytowała dwa jego wiersze: „Wejście” („Introitus”) oraz „Under a portrait”.
Poeta János Pilinszky. Portret z 1969 roku. Fot. Fortepan / József Hunyady
Patti Smith jest również miłośniczką opowiadań Dezső Kosztolányiego. Jego książką „Skylark”, czytaną przy dobrej herbacie, pochwaliła się w ubiegłym roku na swoim profilu na Instagramie.
Źródło: Instagram
Artystka lubi również współczesnych węgierskich pisarzy, takich jak choćby odznaczony Nagrodą Kossutha scenarzysta filmowy i pisarz László Krasznahorkai.
(JAP)