Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka
serdecznie zaprasza na uroczysty koncert
ORKIESTRY KAMERALNEJ ERDŐDY
Program:
Endre SZERVÁNSZKY: Serenada na orkiestrę smyczkową
Mieczysław WAJNBERG: Concertino na skrzypce i smyczki (op. 42.)
-
Rezső SUGÁR: Divertimento na orkiestrę smyczkową
Grażyna BACEWICZ: Koncert na orkiestrę smyczkową
23 października 2021 r. (sobota), godz. 19.00
Studio Koncertowe Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego
ul. Zygmunta Modzelewskiego 59, 00-977 Warszawa
Wstęp wolny. Obowiązuje rezerwacja miejsc pod nr telefonu 22 845 08 52 lub na adres e-mail: instytut@kurier.plus
Koncert Orkiestry Kameralnej Erdődy w Polsce został dofinansowany ze środków Narodowego Funduszu Kultury (NKA), Ministerstwa Zasobów Ludzkich (EMMI) Węgier oraz
Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka
Koncert odbędzie się w obowiązującym reżimie sanitarnym. Bardzo prosimy o przestrzeganie wszelkich wytycznych podczas koncertu.
1948. BACEWICZ, SZERVÁNSZKY, WAJNBERG, SUGÁR (DUX, 2021)
Głównym zamysłem tego nagrania było skupienie się na prezentacji utworów skomponowanych przez artystów węgierskich i polskich w ciągu jednego konkretnego roku: 1948. Pragnęliśmy tu przedstawić kompozycje dwóch znaczących twórców każdego z tych krajów.
Stylistyka obydwu pojawiających się na tej płycie węgierskich utworów muzycznych stanowi naturalną kontynuację charakterystycznego dla okresu międzywojnia „węgierskiego brzmienia”, ukształtowanego przez dzieła Zoltána Kodálya. Złożona z czterech części Serenada na smyczki autorstwa Endre SZERVÁNSZKYego (1911–1977) jest przykładem jednej z wybitnych, znamiennych dla pokolenia następców mistrza kompozycji.
Przytaczając słowa znakomitego krytyka muzycznego, Marianne Pándi: „To dzieło jednoczy w sobie wszelkie walory węgierskiej muzyki tego okresu: jest melodyjne, zrozumiałe, węgierskie w stylu i rytmiczne. Stanowi źródło najwyższej klasy rozrywki”.
Mieczysław WAJNBERG (1919–1996) urodził się w Warszawie, w żydowskiej rodzinie muzyków, która z Mołdawii przesiedliła się do Polski. Nauki pobierał w Warszawskim Konserwatorium, a w 1939 roku, po wybuchu wojny, wyjechał do Związku Radzieckiego. Tam, w 1948 roku, a więc dokładnie wtedy, gdy skomponował Concertino na skrzypce i smyczki (op.42), stał się ofiarą prześladowań w ramach wprowadzonej w ZSRR polityki nadzoru kulturalnego, sygnowanej nazwiskiem Andrieja Żdanowa. Aresztowany niedługo później, został wypuszczony jedynie dzięki wstawiennictwu bliskiego przyjaciela, Dymitra Szostakowicza. Concertino pod względem brzmienia czerpie z tradycji późnego romantyzmu, jeśli zaś chodzi o formę, kompozycja ta to tradycyjny, złożony z trzech części koncert. Dzieło jest utworem o charakterze lirycznym, przy czym jednak wyróżnia je swoisty, całkowicie indywidualny styl Wajnberga.
Prezentując zawarte na płycie kompozycje, mieliśmy również na celu ukazanie tego, że rok 1948 – zwany z racji przejęcia władzy na Węgrzech przez komunistów „rokiem przełomu” – był chyba ostatnim okresem, kiedy słyszalne są tradycje muzyczne Kodálya. Nic więc dziwnego, że odnajdujemy je w Divertimento Rezső SUGÁRa (1919–1988), który był jego uczniem. Choć sam termin oryginalnie odnosi się do utworów o lżejszym charakterze, to ta pięcioczęściowa kompozycja – szczególnie w wolnych fragmentach – jest raczej liryczna i odczuwalnie inspirowana cierpieniami zakończonej przed trzema laty wojny. Osobliwością utworu są uzupełniające oznaczenia tempa dodatkowe opisy, które autor zamieścił przy następujących po sobie częściach: spokojnie – z bólem – intensywnie – śpiewnie – zdecydowanie. Pod względem formy zaś ciekawą częścią jest ostatnia: kompozytor połączył w niej fugę i rondo.
Z czterech przedstawionych na płycie utworów Koncert na orkiestrę smyczkową Grażyny BACEWICZ (1909–1969) należy niewątpliwie do najbardziej nowoczesnych. Ta słynna wirtuozka skrzypiec i pedagog (Divertimento jej autorstwa, również z udziałem wytwórni DUX, zostało nagrane przez naszą orkiestrę w 2003 roku) jako kompozytorka czerpała inspiracje przede wszystkim z dzieł Szymanowskiego i muzycznego neoklasycyzmu, stając się jedną z najwybitniejszych przedstawicielek tego kierunku. W Koncercie smyczkowym – uznanym przez krytyków za jedno z jej najważniejszych dzieł – wykorzystała elementy zaczerpnięte z takich form jak barokowe concerto grosso, łącząc je z charakterystycznym dla siebie, indywidualnym brzmieniem. Początek budzi nieodparte skojarzenia z Koncertami brandenburskimi J.S. Bacha. Wolna, środkowa część utworu jest niezwykle bogato instrumentowana i podzielona na wiele partii. Dzieło zamyka sonata-rondo, której treść stanowią dynamiczne, ulegające nieustannym przemianom, wirtuozyjne, muzyczne figury, świadczące o doskonałym znawstwie możliwości technicznych instrumentów smyczkowych.
ORKIESTRA KAMERALNA ERDŐDY
W roku 1994 Zsolt Szefcsik założył w Budapeszcie Orkiestrę Kameralną Erdődy w celu popularyzacji węgierskiego dziedzictwa muzycznego i prezentacji dorobku współczesnych kompozytorów. W ciągu 27 lat zespół, na bazie rękopisów z węgierskich zbiorów, zaprezentował ponad sto utworów uratowanych od zapomnienia, i dzięki temu stał się orkiestrą posiadającą w dniu dzisiejszym największy repertuar o charakterze węgierskim. Liczne utwory kompozytorów z XVIII i XIX wieku stały się dostępnym materiałem muzycznym wyłącznie dzięki koncertom Orkiestry Kameralnej Erdődy.
Oprócz tego orkiestra zamawiała i zaprezentowała nowe utwory wspaniałych kompozytorów węgierskich (György Orbán: Stabat Mater, Koncert skrzypcowy, Tańce dworskie; Levente Gyöngyösi: Pasja według Łukasza, Márton Levente Horváth: Arcus).
W roku 2001, w ramach Roku Węgierskiego we Francji, orkiestra zadebiutowała na festiwalu Île de France; z wielkim powodzeniem wystąpiła również w Wiedniu, Rzymie, Lublianie, Wrocławiu, Warszawie i wielu miejscach w Siedmiogrodzie.
Koncerty Orkiestry Kameralnej Erdődy były dyrygowane przez tak wspaniałych dyrygentów, jak Domonkos Héja, Łukasz Borowicz, Gerard Korsten, Marcin Nałęcz-Niesiołowski, György Vashegyi.
Działalność orkiestry dokumentują liczne nagrania radiowe oraz 15 płyt CD, które otrzymały wiele nagród od międzynarodowych wydawnictw branżowych (Le Monde de la Musique „CHOC” dwukrotnie, Supersonic Award, Luxemburg).
W roku 2002 orkiestra była laureatem Węgierskiej Nagrody Klasycznej ufundowanej przez wydawnictwo Gramofon, a w 2005 otrzymała Nagrodę Artystyczną Klubu Akademickiego.
Zsolt Szefcsik jest założycielem, kierownikiem artystycznym i koncertmistrzem Orkiestry Kameralnej Erdődy. W roku 1991 z wynikiem celującym ukończył Katedrę Skrzypiec w Wyższej Szkole Muzycznej im. Ferenca Liszta. W roku 1988 otrzymał II nagrodę w konkursie skrzypcowym im. Ede Zathureczkyego, a w 1990 został laureatem I nagrody w Konkursie Orkiestr Kameralnych im. Leó Weinera. W latach 1992–1994 był słuchaczem Wyższej Szkoły Muzycznej we Freiburgu, gdzie otrzymał dyplom adepta sztuki. Od roku 1994 jest członkiem Budapesztańskiej Orkiestry Festiwalowej. Za popularyzację polskich utworów na Węgrzech w roku 2006 otrzymał wysokie polskie odznaczenie państwowe. W roku 2008 uzyskał tytuł doktora w Uniwersytecie Muzycznym im. Ferenca Liszta.
Członkowie Orkiestry Kameralnej Erdődy:
I skrzypce
Zsolt Szefcsik – koncertmistrz
Anna Gál-Tamási
Ágnes Kirkósa
Sára Szabó
Zsuzsanna Szlávik
II skrzypce
Levente Szabó – prowadzący grupę II skrzypiec
Zsolt Czutor
Krisztina Keszler
Annamária Miklós
Altówki
István Polónyi – prowadzący grupę altówek
Veronika Botos
Zita Zárbok
Wiolonczele
Gyöngyi Újházi – prowadzący grupę wiolonczeli
András Kárász
Gergely Kiss
Kontrabas
Alajos H. Zováthy