Pod koniec zeszłego roku Węgrzy odnaleźli w archiwum filmowym nagranie, które ukazuje, jak pochodząca z Polski Margit Slachta – pierwsza kobieta wybrana do węgierskiego parlamentu – podczas uroczystej ceremonii w 1920 r. odbiera swój mandat poselski. Stuletnie nagranie zostało zdigitalizowane i udostępnione właśnie internautom.
Jak informuje na swojej stronie internetowej węgierskie archiwum filmowe Nemzeti Filmintezet, pod koniec 2020 r. w przepastnych czeluściach archiwum odnaleziono pudełko z 85-metrową taśmą filmową opatrzoną lakonicznym tytułem „Ceremonia”. Jak się okazało, była to historyczna ceremonia, przedstawiająca uroczystość wręczenia mandatu do parlamentu pierwszej Węgierce z marcu 1920 r. Nagranie zostało zdigitalizowane i udostępnione w serwisie YouTube.
Pochodząca z Polski (z terenów dzisiejszej Słowacji) zakonnica Margit Slachta była pierwszą kobietą w węgierskim parlamencie. W 1920 r. uzyskała mandat poselski jako członkini ówczesnej partii rządzącej: Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego (KNEP). Była bardzo zaangażowana w politykę, jednak jej przeorysza nie zezwoliła jej na sprawowanie kolejnej kadencji. Slachta opuściła więc swój zakon i założyła własne Zgromadzenie Sióstr Służby Społecznej. Podczas drugiej wojny światowej wzięła aktywny udział w ratowaniu Żydów (w 1943 r. udało jej się nawet uzyskać w tej sprawie audiencję u papieża Piusa XII). Od 1944 r. w jej klasztorze w Budapeszcie ukrywano wiele Żydów, za co Margit Slachta została pośmiertnie uhonorowana tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
W 1945 r. ponownie zdobyła mandat poselski. Jej ogromna odwaga sprawiła, że żartowano wówczas, iż jest „jedynym mężczyzną w parlamencie”. Nienawidzili jej komuniści, w 1949 r. Slachta w obawie przed niechybnym aresztowaniem musiała więc uciekać z Węgier, najpierw do Austrii, a następnie do USA. Zmarła w wieku 89 lat w Buffallo w Stanach Zjednoczonych. Jej grób znajduje się Berkeley Springs w Wirginii Zachodniej.
Prawa wyborcze Węgierek
Pál Madocsányi podniósł kwestię praw wyborczych kobiet już w 1871 r. Węgierki otrzymały jednak prawa wyborcze w roku 1918 (i tak dwa lata wcześniej niż Amerykanki, choć w odrodzonej Polsce kobiety cieszyły się pełnią praw wyborczych od listopada 1918 r.). Pierwszą kobietą w węgierskim parlamencie była wspomniana Margit Slachta. Drugą w roku 1922 została aktywistka społeczna i dziennikarka Anna Kéthly, która aż do 1937 r. była jedyną kobietą wśród posłów na Węgrzech. W latach 1945–1948 była nawet wicemarszałkiem węgierskiego zgromadzenia ustawodawczego. Komuniści wyrzucili ją jednak z partii, a następnie aresztowali na podstawie sfingowanych zarzutów.
W 1949 r. kobiety stanowiły 18 proc. węgierskich parlamentarzystów, a w roku 1980 – 30 proc. Jak zauważyła Cristina Chiva w pracy „Women in Post-communist Politics” w roku 1990, gdy na Węgrzech odbyły się pierwsze wolne wybory po obaleniu komunistów, kobiety stanowiły zaledwie 9 proc. wszystkich posłów (w parlamencie Rumunii po zmianie ustroju kobiety stanowiły tylko 4,6 proc. parlamentarzystów). Obecnie wśród 199 deputowanych jednoizbowego Zgromadzenia Narodowego posłanek jest 25 (stanowią 12,6 proc. wszystkich parlamentarzystów).
(JAP, fot. printscreen/Nemzeti Filmintézet)