W minionym okresie Europa stanęła przed niespotykanymi od dawna wyzwaniami. W obliczu rozprzestrzeniania się epidemii koronawirusa, związanych z tym trudności gospodarczych oraz konieczności adekwatnego reagowania na rosnącą presję migracyjną, obywatele Europy domagają się bardziej efektywnego zaangażowania Brukseli. A ponadto, szybszego podejmowania przez unijne instytucje decyzji, które niosą konkretną pomoc dla państw członkowskich.
Ze sporządzonej na podstawie badań Fundacji Századvég prowadzonych pod nazwą Projekt Europa, koncentrującej na 27 krajach członkowskich UE oraz Zjednoczonym Królestwie analizy wynika, że obywatele Europy są wprawdzie przywiązani do Unii Europejskiej – jako wspólnoty czy też systemu współpracy -, jednak mają zastrzeżenia do działalności sprawującej nadzór nad Unią brukselskiej biurokracji. Badanie dotyczyło suwerenności państw członkowskich, europejskiej i narodowej tożsamości, a także oceny organizacji pozarządowych i organizacji lobbystycznych, które prowadzą działalność polegającą na wywieraniu presji politycznej.
Na podstawie badania można stwierdzić, że relatywna większość europejskich obywateli (49 procent) wyraża pozytywną opinię o Unii Europejskiej – jako wspólnocie jednoczącej europejskie państwa narodowe –, jednak 31 procent z nich ma odmienne zdanie. Co ciekawe, pozytywną opinię o Unii Europejskiej wyraziło 58 procent ankietowanych z krajów Grupy Wyszehradzkiej (Węgry, Słowacja, Czechy, Polska), a więc można stwierdzić, że obywatele tego obszaru – za wyjątkiem Czech – są mocno proeuropejscy. W tym kontekście mniej zaskakuje fakt, że ponad dwie trzecie (69 procent) europejskich respondentów ma zaufanie do Unii Europejskiej, podczas gdy 27 procent z nich wyraziło brak zaufania. W przypadku krajów Grupy Wyszehradzkiej proporcje te wynoszą 76 i 20 %. Europejscy ankietowani wykazują przywiązanie do członkowstwa w Unii Europejskiej, ponad dwie trzecie z nich (67 procent) podczas referendum dotyczącego członkowstwa w UE głosowałoby za pozostaniem w Unii Europejskiej, a zaledwie 24 procent za wystąpieniem z niej. Trzy czwarte obywateli krajów V4 (75 procent), jak również 81 procent Węgrów jest za tym, żeby ich kraj nadal pozostał członkiem Unii.
Według Europejczyków należałoby zredukować brukselską biurokrację
Warto podkreślić, że pomimo pozytywnych opinii związanych z Unią Europejską jako formą współpracy, wydajność brukselskiej biurokracji jest oceniana w sposób zróżnicowany. Wyniki badania pokazują, że według blisko trzech czwartych europejskich respondentów (74 procent), czy też 77 procent obywateli krajów V4 należałoby zredukować bariery administracyjne, przeznaczane na to finanse oraz stan liczebny biurokratów. Co ciekawe, większość ankietowanych ze wszystkich krajów członkowskich byłaby za ograniczeniem unijnej biurokracji.
Czy raczej zgadza się Pan/i czy raczej nie zgadza się Pan/i z następującymi propozycjami? (%)
W Unii Europejskiej należałoby zredukować brukselską biurokrację, przeznaczane na to pieniądze oraz stan liczebny biurokratów.
raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam nie wiem/brak odpowiedzi
27 krajów UE+Wielka Brytania : 74 – 13 – 13
V4: 77 – 11 - 12
Nadmiernie rozbudowana struktura organizacji i niejasny system podziału odpowiedzialności wpływa negatywnie na funkcjonowanie Unii Europejskiej. Dlatego nie należy się dziwić, że większość respondentów ze wszystkich krajów członkowskich – za wyjątkiem Danii – uważa, że jeżeli w sytuacji kryzysowej Bruksela nie reaguje w odpowiednim czasie, także unijni przywódcy powinni ponosić odpowiedzialność i rezygnować ze swoich stanowisk.
Czy raczej zgadza się Pan/i czy raczej nie zgadza się Pan/i z następującym twierdzeniem?:
Jeżeli jest problem a Bruksela nie reaguje w odpowiednim czasie, także unijni przywódcy powinni ponosić odpowiedzialność i rezygnować ze swoich stanowisk.
raczej się zgadzam raczej się nie zgadzam nie wiem/brak odpowiedzi
27 krajów UE+Wielka Brytania: 71 – 14 – 15
V4 74 – 12 - 14
Zgodnie z powyższym można stwierdzić, że 71 % obywateli Europy, 74% ankietowanych z krajów V4 oraz ponad trzy czwarte (81%) Węgrów jest za możliwością bardziej surowego rozliczania brukselskich elit. Ponadto większość obywateli wszystkich państw członkowskich sądzi, że należałoby uprościć i zapewnić większą przejrzystość funkcjonowania Unii Europejskiej. 82 % europejskich i 82% respondentów z krajów V4, jak również 81 % Węgrów jest za zapewnieniem większej przejrzystości funkcjonowania Brukseli.
Czy raczej zgadza się Pan/i czy raczej nie zgadza się Pan/i z następującą propozycją?:
Należałoby uprościć i zapewnić większą przejrzystość funkcjonowania Unii Europejskiej.
raczej się zgadzam 82
raczej się nie zgadzam 9
nie wiem/brak odpowiedzi 9
27 krajów UE+Wielka Brytania
Europejczycy wierzą w UE opartą na silnych państwach narodowych
Europejskiej polityce stale towarzyszą debaty publiczne związane z podziałem zakresu kompetencji pomiędzy instytucjami Brukseli a krajami członkowskimi, jak również zakresu suwerenności państw członkowskich. Badanie rzuca światło na fakt, że relatywna większość europejskich obywateli (49%) przyznałaby krajom członkowskim więcej władzy nad Brukselą, a zaledwie 34% z nich uważa, że UE powinna mieć większą władzę nad państwami członkowskimi. Potrzeba suwerenności narodowej jest jeszcze silniejsza w regionie Europy Środkowej: 71% Czechów, 69% Słowaków i 54% Węgrów popiera silniejsze kompetencje państw narodowych wobec poszerzania zakresu kompetencji Brukseli.
Które z poniższych stwierdzeń są najbliższe Pani/Pana opinii?(%)
Państwa członkowskie powinny mieć większą władzę nad UE 49
UE powinna mieć większą władzę nad państwami członkowskimi 34
Nie wiem/Brak odpowiedzi 17
27 krajów UE+Wielka Brytania
W związku z tym analiza wskazuje również na to, że europejscy obywatele przedkładają tożsamość narodową nad świadomość tożsamości europejskiej, bowiem trzy czwarte z nich (77%) uznaje się przede wszystkim za osobę przynależącą do swojego kraju, dopiero potem za Europejczyka. Co ciekawe, ankietowani uważający się raczej za Europejczyków, niż za osoby przynależące do swojego narodu nie stanowią większości w żadnym z krajów członkowskich Unii. Wobec powyższego można powiedzieć, że Europejczycy – a szczególnie Węgrzy – wierzą we współpracę Europy opartą na poszanowaniu tożsamości narodowej, na silnych państwach narodowych, a nie w nadmierną koncentrację władzy w Brukseli.
Silne zaangażowanie Europejczyków w ochronę kompetencji państw członkowskich oraz w wyrażanie własnej przynależności do swoich krajów może mieć swoje źródło - między innymi – w tym, że nie są przekonani co do tego, że Bruksela odpowiednio reprezentuje ich interesy. Według badania zaledwie 35 procent europejskich respondentów i 38 procent obywateli krajów Grupy Wyszehradzkiej uważa, że ich interesy są w Brukseli reprezentowane, tymczasem 53 procent Europejczyków oraz 49 procent ankietowanych z krajów V4 wyraziło przeciwną opinię. Opisując kwestię w rozbiciu na kraje można stwierdzić, że większość obywateli 17 z 28 badanych krajów jest niezadowolona z reprezentowania ich interesów przez Brukselę.
Na ile prawdziwe wydaje się Pani/Panu następujące stwierdzenie?(%)
Moje interesy i opinie są w Brukseli reprezentowane.
Absolutnie tak 5
Raczej tak 30
Raczej nie 29
Wcale nie 24
Nie wiem/Brak odpowiedzi 12
27 krajów UE+Wielka Brytania
Warto również zaznaczyć, że 58 procent europejskich obywateli sądzi, że wobec ich kraju stosuje się w Unii Europejskiej podwójne standardy, natomiast 24 procent z nich uważa, że sprawy wszystkich krajów Bruksela traktuje jednakowo. Według większości ankietowanych z 22 – spośród 28 badanych - krajów w Brukseli istnieje zjawisko podwójnych standardów. Na Węgrzech część ankietowanych, którzy doświadczają od brukselskich organów podwójnych standardów, można szacować na 60 procent.
Czy Pani/Pana zdaniem wobec Pani/Pana kraju stosuje się w Unii Europejskiej podwójne standardy? (%)
Tak, stosuje się 58
Nie stosuje się, wszystkie kraje są traktowane jednakowo 24
Nie wiem/Brak odpowiedzi 18
27 krajów UE+Wielka Brytania
Zarówno w Europie jak i na Węgrzech wyrażane są zdania sprzeciwu wobec rosnących wpływów NGOsów
Można obserwować zjawisko coraz poważniejszego pojawiania się w ostatnich latach w przestrzeni polityki europejskiej różnych, finansowanych z zagranicy organizacji pozarządowych [NGOsów], mających na celu wywieranie wpływu na stosunki polityczne w Unii i krajach członkowskich. Na brak społecznego ukorzenienia tych organizacji wskazuje fakt, że 56 % europejskich respondentów jest przeciwnych temu, żeby posiadający znaczące wpływy biznesowe i polityczne biznesmeni mogli ingerować w sprawy wewnętrzne unijnych krajów przy pomocy organizacji pozarządowych lub innych organizacji lobbystycznych, a zaledwie 26 procent z nich popiera takie ingerencje. Co ciekawe, ponad trzy czwarte (80 procent) Węgrów odrzuca próby wywierania presji politycznej przez wspomniane NGO, przeciwny punkt widzenia reprezentuje 9 procent obywateli Węgier.
Czy raczej zgadza się Pan/i czy raczej nie zgadza się Pan/i na to, żeby posiadający znaczące wpływy biznesowe i polityczne biznesmeni mogli ingerować w sprawy wewnętrzne unijnych krajów przy pomocy organizacji pozarządowych lub innych organizacji lobbystycznych? (%)
Raczej się zgadzam 26
Raczej się nie zgadzam 56
Nie wiem/Brak odpowiedzi 18
27 krajów UE+Wielka Brytania
O badaniu Projekt Europa
W pierwszej połowie 2016 roku, pod kierownictwem Fundacji Századvég wykonano badanie opinii publicznej 28 krajów członkowskich Unii Europejskiej. Badanie miało na celu poznanie opinii obywateli europejskich w kwestiach szczególnie istotnych dla przyszłości Unii. W ramach badania opinii publicznej Project28 zadano pytania w wyjątkowy sposób, w najszerszym dotychczas zakresie przypadkowo wybranym z każdego kraju 1000 osobom dorosłym, to jest w sumie 28 000 osobom. Jednym z najważniejszych celów badania było rozpoznanie nastrojów społecznych, nakreślenia na mapie poglądów związanych z osiągnięciami Unii Europejskiej, kryzysem migracyjnym oraz narastającym zjawiskiem terroryzmu. Fundacja Századvég – na zlecenie rządu – wykonała ponownie w 2017, 2018 oraz 2019 roku badania, mające na celu dalsze rozważanie spraw najbardziej istotnych dla polityki europejskiej i debaty publicznej.
W roku 2020, już pod nazwą Projekt Europa, kontynuowane są badania, które również mają na celu analizę nastawienia obywateli do najbardziej istotnych problemów życia publicznego dotykających nasz kontynent. Oprócz oceny społecznego wrażenia koniunktury, osiągnięć Unii Europejskiej oraz kryzysu migracyjnego głównym tematem tegorocznego badania opinii publicznej jest – w związku z najnowszymi wyzwaniami, przed którymi stanęła Europa – epidemia koronawirusa, zmiany klimatyczne, a także zjawisko antysemityzmu. Badanie z 2020 roku objęto obok krajów członkowskich Unii Europejskiej także Wielką Brytanię, Norwegię i Szwajcarię. W ten sposób metodą CATI przeprowadzono ankietę z łącznie 30 000 losowo wybranych osób dorosłych.
Źródło: szazadveg.hu
Tłum. M. Moczulak